Олимлар Ер айланишидан тўхтай олиши ёки йўқлигини ва бу содир бўлса, нима юз беришини маълум қилди. Бу ҳақда «Space» хабар берди.

Маълум қилинишича, Ернинг ўз ўқи атрофида айланишини деярли ҳеч нарса тўхтата олмайди. Аммо бу содир бўлса, деярли ҳамма нарса ўзгаради. Ер пайдо бўлган пайтдан бошлаб ҳам Қуёш атрофида, ҳам ўз ўқи атрофида айланади. Бунинг натижасида фасллар, кун ва тун ўзгаради. Англиянинг Киле университети астрономи Жакко ван Луннинг фикрича, Ер узоқ вақт давомида айланишда давом этади, чунки унинг айланишини тўхтатадиган ҳеч нарса йўқ.

Таъкидланишича, 4,5 миллиард йил давомида Ер Қуёш атрофида ва ўз ўқи атрофида айланмоқда. Гарчи Ер ўзига ўхшаш объект билан тўқнашса ҳам, айланишдан бутунлай тўхтамайди, фақатгина айланиш усули ўзгаради.

«Агар болалар майдончасида каруселни айлантирсангиз, кейин қўйиб юборсангиз, у охир-оқибат тўхтайди. Атрофдаги ҳаво ва бошқа омиллар уни тўхтатишга олиб келади. Лекин космосда Ернинг ҳаракатни секинлаштирадиган ҳеч нарса йўқ», — дейди ван Лун.

Шунингдек, у Ер айланишини бироз секинлаштирадиган бу Ой эканини айтган. Ернинг Ойга ва унга қарама-қарши қараган томони тортишиш кучи билан тўлиқ мувозанатланмаган. Бу номутаносиблик океан тўлқинларини келтириб чиқаради, бу эса океанларнинг Ернинг икки томонида «бўртиб чиқишига» олиб келиши айтилган. Ер айланаётганда бу бўртмалар сайёра юзаси бўйлаб тўлқинлар каби ҳаракатланиб, Ернинг айланишига қарши туради. Сайёра айланишининг бундай секинлашиши натижасида Ердаги кун ҳар 50 минг йилда 1 сонияга ортади.

«Ернинг айланишини нима тўхтата олади? Бу бошқа сайёра унга қулаган тақдирдагина содир бўлиши мумкин. Бундан ташқари, айланиш бутунлай тўхтаб қолмаслиги эҳтимоли катта, фақат айланиш усули ўзгаради», — дейди ван Лун.

Олимнинг фикрича, Ернинг айланиши тўхтайди деб ҳисобланса ҳам, одамлар ва барча тирик мавжудотлар коинотга учиб кетмайди, гравитация бунга йўл қўймайди.

«Бироқ сайёрада жуда кўп нарса ўзгаради, айниқса, иқлим. Ахир, Ер Қуёш атрофида айланишдан тўхтамайди, яъни кеча ва кундуз олти ой давом этади. Натижада сайёра кундузи исиб, кечаси совиб кетади», — дейди олим.

Ердаги ҳарорат фарқлари туфайли кучли шамол эсади, бу эса иссиқ ҳавони тунги совуқ ҳудудларга олиб боради. Турли йўналишларда эсадиган шамол туфайли Ерда, эҳтимол, бутун қитъаларнинг катталигидаги улкан гирдоблар пайдо бўлади.

«Ернинг айланиши сайёра ядросидаги эриган темирни магнитга айлантиришини ва бизда сайёрани зарарли қуёш нурлари ва космик нурлардан ҳимоя қилувчи магнит майдон мавжудлигини унутмаслигимиз керак. Айланиш тўхтаганда магнит майдонсиз бизни ҳеч нарса ҳимоя қила олмайди», — дейди ван Лун.

Аввалроқ Жефф Безос Ер сайёрасини сақлаб қолиш йўлини айтганди. Шунингдек, олимлар иқлим фалокати ҳақида огоҳлантирганди.